De records in weersomstandigheden van afgelopen jaren, zomers en winters, zorgen ervoor dat de noodzaak van klimaatadaptatie pijnlijk duidelijk wordt. Ook de klimaatscenario’s voor het toekomstige klimaat van het KNMI onderstrepen de noodzaak voor actie. We willen onze wijken klimaat robuust ontwikkelen, om voorbereid zijn op de gevolgen van klimaatverandering en om de gevolgen die nu al voelbaar zijn tegen te gaan.
Om ons heen zien we steeds meer gemeenten die daarvoor allerlei maatregelen nemen. Denk aan wadi’s of het steeds populairdere tegelwippen. Alle acties dragen bij aan overbelasting rioolsysteem tegengaan of minder hittestress tussen de gebouwen. Maar je wilt als gemeente structureel werken aan klimaatadaptatie én alle andere duurzame transities. Gelukkig kunnen veel gemeentelijke vraagstukken in combinatie met elkaar opgelost worden, bijvoorbeeld klimaatadaptatie en de warmtetransitie. Maar hoe doe je dat?
Klimaatadaptatie en de warmtetransitie: een perfecte match
Juist in tijden van beperkte capaciteit bij gemeenten, is het een win-win situatie als de klimaatadaptieve maatregelen ingepast kunnen worden in beleid dat sowieso al gemaakt wordt. Klimaatadaptatie is een thema dat bij veel andere onderwerpen kan worden meegenomen, maar met name bij de warmtetransitie liggen veel kansen.
Aan de ene kant komt dat omdat veranderingen in de warmtevoorziening meestal een ingreep in de openbare ruimte betekenen. Bij bijvoorbeeld de aanleg van een warmtenet moet er werk in de straat en op de stoep worden uitgevoerd. Wanneer de openbare ruimte toch al aan het veranderen is, kun je tijd en kosten besparen door de ruimte klimaatadaptatief in te richten. Daarnaast is de keuze voor een nieuwe warmtetechnologie bepalend voor de mogelijkheden voor bewoners om niet alleen hun huis op te warmen, maar ook om hun huis te kunnen koelen.
Ten slotte ligt er een kans om de warmtetechniek niet alleen op de warmtebron en de vraag naar warmte en koeling in het gebied af te stemmen, maar ook op de isolatie van het gebouw en de verhouding van schaduw en zon ter plaatse. Bij het overstappen naar een aardgasvrije wijk kan je je dus ook al aanpassen voor toekomstige hittedagen. Door met een klimaatadaptieve bril te kijken naar de warmtetransitie, kun je dus twee vliegen in één klap slaan.
Aan de slag met klimaatadaptatie in een Warmteprogramma
Het opstellen van een Warmteprogramma is hét perfecte moment om verder te kijken om de wijk bestendig te maken voor het klimaat van de toekomst. Dit noemen wij klimaatadaptatie aan de warmtetransitie ‘meekoppelen’. Dit past bij het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie waar het benutten van meekoppelkansen één van de zeven ambities voor het versnellen van ruimtelijke adaptatie in Nederland is. Bovendien wordt de waarde van meekoppelkansen ondersteund in de handreiking voor het opstellen van Warmteprogramma’s van het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW).
Hoe werkt dit? Pas de warmtetechniek aan de temperatuurniveaus tijdens de winter én de zomer aan. Verhoog de energieprestatie van het gebouw door zonwering en bespaar daarmee energie door minder te koelen met een airco. Gebruik de werkzaamheden in de straat om je aan hevige buien of drogere periodes voor te bereiden: zodra je na de vervanging van de oude warmtetechniek de grond weer dichtmaakt, kun je in plaats van alleen maar asfalt en stenen, onverharde materialen gebruiken en waterberging inplannen. Of plant gewoon een nieuwe groenstrook waar mogelijk.
Klimaatadaptatie in het participatietraject
Je brengt in dit proces veel belanghebbenden samen om te participeren. In dit participatietraject kan je lokale kennis inwinnen: Waar ervaren bewoners de warme en koude plekken in de wijk, waar missen bewoners groen of waar moeten zij altijd omlopen door de plassen na een bui? Het Warmteprogramma biedt zo een kans om in een belangrijk proces voor de wijk hele concrete input van bewoners te verwerken rondom klimaatadaptatie. Op deze manier versterk je het draagvlak.
Werken aan klimaatadaptatie in een Warmteprogramma maakt duurzaamheid bovendien leuk en toepasbaar! Faciliteer bijvoorbeeld dat bewoners samen tegels wippen en groen kunnen aanplanten in de wijk en hun eigen tuin. Zo leren mensen elkaar en de gemeente laagdrempelig kennen. Daar heb je later in het proces veel baat bij, wanneer bewoners bijvoorbeeld samen de warmtetechnieken gaan toepassen.
Tenslotte bieden het warmteprogramma en het volgende wijkuitvoeringsplan (WUP) organisaties de mogelijkheid om samen te werken en op verschillende thema’s integrale oplossingen te vinden. De uitfasering van aardgas is een mogelijkheid om je als gemeente op een veranderend klimaat voor te bereiden. Daarom is het nu tijd om deze kans te benutten. Dit zorgt meteen voor een meerwaarde voor bewoners in de wijk en de kwaliteit van de openbare ruimte gaat omhoog – nu én op de lange termijn!
Meer weten over klimaatadaptatie in de warmtetransitie of tips nodig hoe je dit in je proces kunt verwerken? Neem dan contact met ons op!
