Een warmtenet heeft voordelen ten opzichte van gas, zoals ontzorging en de mogelijkheid om groene energie af te nemen. Met het oog op de energietransitie komt er een groot voordeel bij voor HT-MT warmtenetten, een veelgebruikte soort warmtenet.
Isoleren is natuurlijk altijd goed vanuit duurzaamheidsperspectief, maar over het algemeen hoeft de woning een stuk minder geïsoleerd te worden om de woning comfortabel te verwarmen dan bij de meeste volledig elektrische warmtepompen. Daarnaast maak je veel minder gebruik van het elektriciteitsnet: Een zeer aantrekkelijke optie dus. Hoe creëer je op een participatieve manier draagvlak voor een warmtenet?
Tijdsdruk speelt een rol
Het realiseren van een warmtenet vraagt veel tijd. Er moet dan ook veel worden uitgewerkt voordat de eerste leidingen de grond in kunnen. Een van de grote risico’s dat meespeelt, is het vollooprisico. Dit is het risico dat er onvoldoende mensen willen aansluiten op een warmtenet en dat het warmtenet hierdoor financieel niet haalbaar is. Om dat vollooprisico zo klein mogelijk te maken, moeten zoveel mogelijk bewoners ja zeggen tegen het aanbod, de ontzorging en het tarief voor het warmtenet dat hen voorgelegd wordt.
Het kost niet alleen tijd om een warmtenet op poten te zetten, maar de tijdsdruk speelt ook mee als je naar de energietransitie in zijn geheel kijkt. De urgentie om te voldoen aan duurzaamheidsdoelen is groot. Dus wanneer je eenmaal als gemeente zelf erkent, bijvoorbeeld in de Transitievisie Warmte, dat een warmtenet de meest kansrijke oplossing is, is het logisch om vliegend van start te willen gaan om bewoners zo ver te krijgen dat ze willen aansluiten.
Risico op voorlichting in plaats van participatie
De meest voor de hand liggende route in bovenstaande situatie is dat je als gemeente gaat communiceren en een eenzijdige voorlichtingscampagne start om het warmtenet ‘uit te rollen’. Dit is tenslotte de beste oplossing. De gemeente en het warmtebedrijf hebben samen onderzoek gedaan, weten wat goed is voor bewoners en gaan dit hen met de beste bedoelingen vertellen. Dit is een route waarvan wij van WijkvanNu zien dat deze niet het gewenste draagvlak onder bewoners oplevert, waardoor het warmtenet niet gerealiseerd wordt.
Binnen duurzame transities levert deze manier van werken veel weerstand op. Bewoners voelen zich aangetast in hun autonomie en keuzevrijheid, een veelvoorkomende vorm van weerstand in de energietransitie. Hiervan zij door het hele land voorbeelden te vinden waardoor het proces spaak loopt.
Een stap terug nemen met bewoners
Een andere route die wél tot meer draagvlak leidt is om samen met de bewoners een stapje terug te zetten. Ondanks dat er wellicht al in de Transitievisie Warmte staat dat voor die wijk een warmtenet te beste oplossing is, kun je samen met de bewoners de analyse op een voor hen begrijpelijke manier maken. Op deze manier geef je bewoners een kans om zelf aan het stuur te staan. Dit kan voelen als een stap terug, iets wat resulteert in het verliezen van tijd. Maar de ervaring leert dat een participatief proces rondom een warmteoplossing je later meer tijd oplevert, omdat je al hebt gepraat met de bewoners en een band hebt opgebouwd met hen.
Laat de bewoners hierbij zelf aangeven welke punten zij belangrijk vinden bij het analyseren van een nieuwe warmteoplossing. Kijk ook andere warmteoplossingen die de bewoners willen verkennen voor hun wijk, waarbij het warmtenet of meerdere warmtenet opties ook worden meegenomen. Het gaat hierbij om een kwestie van vertrouwen in de aanpak en de inhoudelijke feiten waarom het warmtenet eerder als beste optie uit de bus is gekomen. Als je bewoners informeert, ze de kans geeft om vragen te stellen en te participeren, komen zij in dit geval ook zelf tot de conclusie dat voor hen een warmtenet de beste oplossing is.
Neem je bewoner serieus
Een voorbeeld hiervan is wanneer je met bewoners in gesprek gaat over de kosten van aansluiting op een warmtenet, waar veel bewoners voor vrezen. Uit de vergelijking zal vaak blijven dat de investering in isolatie en installatie voor een individuele warmtepomp groter is, dan voor de aansluitkosten voor een warmtenet. Maar bij een voorlichtingscampagne geef je de bewoners niet de kans om zelf tot deze conclusie te komen aan de hand van een berekening. Hierin neem je hun capaciteit om zelf een optie te kunnen kiezen én hun zorgen beide niet serieus.
Onze ervaring is wanneer je dit wel doet, dat er dan draagvlak ontstaat voor het warmtenet en dat bewoners dan veel bereidwilliger zijn om ja te zeggen tegen het aanbod van het warmtenet. Bovendien is investeren in een band met bewoners iets waar je ook met andere acties rondom de energietransitie in die wijk, de vruchten van zult plukken.
Wil je meer leren over onze aanpak rondom een gedragen warmtenet? Bekijk onze projectpagina om te zien waar we aan werken, of neem contact met ons op!
